Droga do niepodległości Radomia niejednokrotnie wiodła przez poświęcenie patriotów i ich krew. Podczas Wielkiej Wojny, jak określano wówczas I Wojnę Światową, teren naszego miasta przechodził z rąk do rąk różnych okupantów. Powodowało to wśród mieszkańców strach, niepewność jutra i wciąż pogarszające się warunki życia. Z czasem coraz bardziej narastał problem zubożenia. W 1915 roku Radom trafił pod rządy austriackie. Przyniosło to pewne zmiany, ponieważ ludzie otrzymali więcej praw niż w przypadku poprzedniego zaborcy - Rosji. W szkołach można było nauczać w języku polskim.

Pierwszego listopada 1918 roku utworzony został tzw. "Komitet Pięciu", którego liderem został dr Stanisław Kelles-Krauz. Podczas zebrania ustalono scenariusz przebiegu operacji przejęcia władzy z rąk okupanta. W nocy z 1.11.1918 r. na 2.11.1918 r., o godz. 1.30, zmobilizowano ludzi związanych z POW i PPS. Pierwsze miały zostać zdobyte koszary austriackie. O godzinie 2.00 Polacy weszli do nich z zaskoczenia. Szybko rozbroili wartowników i praktycznie całą załogę. Gdy rozbrojono koszary, rozpoczęto operację w innych, pomniejszych siedzibach wojsk austriackich w mieście.

Pod koniec wojny, a więc na początku listopada, obywatele zaczęli zdawać sobie sprawę, iż nieuchronnie nadchodzi klęska zaborców. W Radomiu powstał wówczas jeden z pierwszych polskich ośrodków władzy - Republika Radomska. Funkcjonowała ona jako samodzielne, wolne miasto przez około tydzień. Później, 9 listopada, wojsko, które zaczęto organizować w Radomiu, złożyło przysięgę wierności rządowi lubelskiemu. Z kolei samorządowe władze radomskie postanowiły podporządkować się Tymczasowemu Rządowi Ludowemu Republiki Polskiej, na którego czele stał Ignacy Daszyński.

 

 

Wiktoria Nowak, kl. 1C

 

Źródła tekstu:

http://szturm.com.pl/index.php/miesiecznik/item/657-patryk-plokita-jak-radom-odzyskal-niepodleglosc-po-pierwszej-wojnie-swiatowej-republika-radomska-02-11-1918r-08-11-1918r

http://dami24.pl/rozrywka/item/2535-radom-w-czasach-i-wojny-swiatowej

 

Źródło zdjęcia:

Własność p. Anny Kołodziejskiej

(Zdjęcie zostało wykonane w dniu 2 listopada 2018 roku podczas uroczystości odsłonięcia tablicy Komitetu Pięciu przy ulicy Piłsudskiego.)