13 grudnia 1981 roku w całej Polsce, niezgodnie z obowiązującą Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wprowadzono stan wojenny, czyli jeden ze stanów nadzwyczajnych. Trwał on prawie 3 lata. Został zawieszony 31 grudnia 1982 roku, a zniesiono go 22 lipca 1983 roku. W trakcie trwania stanu nadzwyczajnego internowano łącznie 10.131 działaczy związanych z „Solidarnością”, a życie straciło około 40 osób, w tym 9 górników z kopalni „Wujek” podczas pacyfikacji strajku.

Oficjalnym powodem wprowadzenia stanu wojennego była pogarszająca się sytuacja gospodarcza kraju, której przejawami były m. in. brak zaopatrzenia w sklepach (głównie żywności), system tzw. kartek żywnościowych oraz zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego w kraju wobec zbliżającej się mroźnej zimy. Brak towarów na rynku i w sklepach był spowodowany zahamowaniem produkcji w fabrykach w związku ze strajkami organizowanymi przez NSZZ „Solidarność”. Już w czasie fali strajków, odbywających się w sierpniu 1980 roku, władze komunistyczne rozważały możliwość wprowadzenia stanu wojennego w celu powstrzymania niepokojów społecznych i zgaszenia prężnie rodzącego się i rozwijającego się ruchu demokratycznego. Przyczyny, dla których władze nie zdecydowały się wówczas na podjęcie tego rodzaju działań, nie zostały do końca wyjaśnione. Największe i najpoważniejsze strajki jakie miały miejsce, to m. in. strajk w czerwcu 1976 roku w Radomiu oraz strajki na Wybrzeżu w 1970 roku. Generał Wojciech Jaruzelski cały czas uważał, że jeśli stan wojenny nie zostałby wprowadzony, prawdopodobnie wojska radzieckie wkroczyłyby do Polski.

Przepisy stanu wojennego ograniczały podstawowe prawa obywatelskie, wprowadziły m. in. godzinę milicyjną, która obowiązywała od godziny 22 do 6 rano (do maja 1982), zawiesiły działalność organizacji społecznych i związków zawodowych (niektóre rozwiązano, np. „Solidarność”, Niezależne Zrzeszenie Studentów, a w większości dokonywano zmian w kierownictwie, np. w Stowarzyszeniu PAX). Zmilitaryzowano główne działy gospodarki, zakazano zmian miejsca pobytu, zamykano granice, wprowadzono cenzurę korespondencji, tryb doraźny w postępowaniu sądowym. Działaczy „Solidarności”, opozycji politycznej oraz kilkunastu reprezentantów władzy sprzed sierpnia 1980 internowano (łącznie ok. 10 tys. osób). Aktualnie 13 grudnia każdego roku w wielu miastach Polski odbywają się liczne marsze, pikiety, konferencje i inscenizacje wprowadzenia stanu wojennego, np. w Łodzi wolontariusze ubrani w mundury ZOMO odwiedzają bary w centrum miasta, by przypominać o kolejnej rocznicy wydarzeń.

Julia Łyczak, kl. 2CG

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:T-55A_Martial_law_Poland.jpg
https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:AGAD_Gen._Wojciech_jaruzelski_13_grudnia_1981_cropped.png
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stan_wojenny_w_Polsce_(1981%E2%80%931983)
https://www.smartage.pl/stan-wojenny-w-polsce-1981-1983/
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:AGAD_Gen._Wojciech_jaruzelski_13_grudnia_1981_cropped.png
https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C557049%2C38-lat-temu-w-polsce-wprowadzono-stan-wojenny.html
https://radioolsztyn.pl/jak-sprzedac-wiedze-aby-byla-zapamietana-i-zrozumiana/01426534