Dionizy Feliks Czachowski urodził się 5 kwietnia 1810 roku w Niedabylu. Swój talent wojskowy i zalety dowódcy ukazał m. in. w bitwach pod Suchedniowem, Pieskową Skałą, Chrobrzem i Grochowiskami. W momencie wybuchu powstania styczniowego wyruszył na Święty Krzyż. Organizował się tam oddział Prędowskiego. Zalety Czachowskiego takie jak wrodzona odwaga, znajomość terenu, nieugięta wola i odporność organizmu sprawiły, że chociaż nie posiadał wykształcenia wojskowego objął stanowisko dowódcy. Został mianowany przez Rząd Narodowy naczelnikiem wojennym województwa sandomierskiego. Zginął 6 listopada 1863 roku pod Jaworem Soleckim w nierównej walce z Rosjanami. Należy do najwybitniejszych wodzów powstania styczniowego.

W Radomiu i jego okolicach znajduje się wiele miejsc, które są związane z jego osobą. Przykładem może być chociażby Mauzoleum Dionizego Czachowskiego w Radomiu w centralnej części placu 72 Pułku Piechoty. Pomnik wzniesiono z okazji 70. rocznicy zrywu. Dzięki ofiarności społeczeństwa, władz miejskich i wojska pomnik gotowy był już jesienią 1938 roku. Pomnik został zaprojektowany przez radomskiego architekta Kazimierza Prokulskiego. Jest to czterostopniowy postument oraz altana, wsparta na sześciu filarach, na której widzimy orła z brązu wykonanego według projektu Jakuba Zajdensznira.

W Bukównie, w powiecie białobrzeskim, obok kaplicy na tamtejszym cmentarzu znajduje się symboliczny grób pułkownika Dionizego Czachowskiego w miejscu pierwotnego pochówku. W 1938 roku szczątki pułkownika zostały przeniesione do Radomia. Oprócz nowszej płyty, zachowany jest stary, kamienny nagrobek. Na płycie wykonanej z czerwonego piaskowca wykuto napis: „Tu od 1963 spoczywały zwłoki / pułkownika powstania styczniowego / ś. p. Dyonizego Czachowskiego / ur. 5 kwietnia 1810 r./ poległego w walce o wolność ojczyzny / 6 listopada 1863 r. / pod Jaworem Soleckim / w dniu 30 października 1938 r. / prochy bohatera przeniesiono do Radomia / i pochowano w grobowcu przed kościołem / o.o. Bernardynów”. Według opowieści niektórych mieszkańców tamtejszych okolic, szczątki płk. Czachowskiego nadal tam spoczywają, a do Radomia sprowadzono ciało kogoś innego, ponieważ celowo podano złe miejsce pochówku. W Bukównie jest także szkoła podstawowa, której patronem jest Dionizy Czachowski. Jej uczniowie opiekują się tym właśnie nagrobkiem.

W Jaworze Soleckim – miejscu, w którym poległ pułkownik, znajduje się pomnik upamiętniający jego bohaterską śmierć. Mógł on stanąć dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Został ufundowany przez ks. Jana Wiśniewskiego. Jest to pomnik w kształcie kolumny, zwieńczony metalowym krzyżem na kamiennej kuli. Na płaszczyźnie kolumny wykuta jest płaskorzeźba orła w koronie nad dwoma skrzyżowanymi kosami i wieńcem laurowym.

Miejsc, które upamiętniają czyny płk. Dionizego Czachowskiego, jest bardzo dużo. Warto zobaczyć lub chociaż poczytać o niektórych z nich, zwłaszcza dlatego, że jest on postacią ważną dla naszej szkoły. Możemy być dumni, że mamy takiego patrona!

Weronika Serafin, kl. 1CG

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dionizy_Czachowski
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1863/mazowieckie/bukowno
http://powstanie1863.zsi.kielce.pl/index.php?id=a21
https://bloodandfrogs.com/wp-content/uploads/encyclopedia/poland/slimakow/trobal.pulawy.pl/node/375.html
http://powstanie1863.zsi.kielce.pl/index.php?id=g16