W 1950 r. powstała Szkoła Ogólnokształcąca stopnia podstawowego i licealnego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (koedukacyjna). Na jej miejsce utworzono w 1960 r. Szkołę Podstawową i Liceum Ogólnokształcące nr 1, któremu w 1964 r. nadano imię płk. Dionizego Czachowskiego. W 1961 r. Sejm uchwalił „Ustawę o systemie oświaty” wprowadzającą 8-letnią szkołę podstawową i pozostawił 4-letnie liceum ogólnokształcące.

W roku szk. 1965/1966 zlikwidowano obie szkoły, jednocześnie powołując III Liceum Ogólnokształcące im. płk. Dionizego Czachowskiego w Radomiu. W roku szkolnym 1966/1967 nie było naboru uczniów do klasy pierwszej liceum, gdyż szkoła podstawowa została przedłużona o jeden rok (z siedmiu do ośmiu klas). 1 września 1967 roku rozpoczęli naukę w pierwszej klasie liceum pierwsi absolwenci ośmioklasowej szkoły podstawowej. Od tego roku wprowadzono sukcesywnie nową numerację klas (I-IV zamiast VIII-XI).

W roku szk. 1970/1971 w oparciu o nowe programy nauczania wprowadzono klasy kierunkowe. Początkowo obok profilu podstawowego istniały klasy o profilu matematyczno-fizycznym i humanistycznym, a następnie biologiczno-chemicznym. W różnym czasie powstawały klasy o innych profilach nauczania: podstawowy z rozszerzonym językiem angielskim, podstawowy z rozszerzonym językiem angielskim oraz elementami prawa i marketingu, matematyczno-informatyczny. W ostatnich latach istnienia 4-letniego Liceum Ogólnokształcącego szkoła prowadziła klasy o następujących profilach nauczania: biologiczno-chemiczny, ogólny z rozszerzonym językiem angielskim, ogólny z rozszerzonym językiem niemieckim, humanistyczny, prawno-europejski, matematyczno-informatyczny.

Z dniem 1 września 2002 roku ponadpodstawowe III Liceum Ogólnokształcące o 4-letnim okresie nauczania przekształcone zostało w ponadgimnazjalne III Liceum Ogólnokształcące o 3-letnim okresie nauczania. Do pierwszego egzaminu maturalnego według systemu 3-letniego Liceum Ogólnokształcącego w roku szkolnym 2004/2005 przystąpiło 244 absolwentów, uzyskując z poszczególnych przedmiotów wysokie lub bardzo wysokie wyniki.

Nauczyciele posiadają wysokie kwalifikacje zawodowe. Kończą studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne i kursy doskonalenia zawodowego. Zdobywają wyższe stopnie awansu zawodowego. W szkole działają zespoły przedmiotowe takie, jak: Zespół Humanistyczny, Zespół Języków Obcych, Zespół Przyrodniczy, Zespół Przedmiotów Ścisłych, Zespół Informatyczny i Zespół Artystyczno-Sportowy.

Baza szkoły

Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych przeprowadzono szereg remontów: w wyniku dokonanej adaptacji strychu powstały 3 nowe sale lekcyjne, dzięki przeprowadzonej adaptacji piwnic powstały nowe szatnie, w wyniku dokonanego remontu budynku gospodarczego powstała sala gimnastyczna i sala lekcyjna. W 1994 r. powiększono korytarz I piętra, zabudowując studnię między dwoma skrzydłami szkoły. Kolejne remonty objęły m.in.: malowanie sal lekcyjnych, cyklinowanie i lakierowanie podłóg, wymianę okien, naprawę dachu, położenie płyt chodnikowych przed szkołą. Dyrektorzy szkoły stale dbali o poprawę wyposażenia księgozbioru bibliotecznego i pracowni przedmiotowych. W roku szkolnym 1989/1990 urządzono pierwszą pracownię komputerową.

Obecnie bazę szkolną stanowi: 17 sal lekcyjnych, 10 pracowni przedmiotowych (2 historyczne, 1 biologiczna, 1 geograficzna, 2 fizyczne, 1 chemiczna,  3 komputerowe, w tym 2 multimedialne), sala gimnastyczna z zapleczem, biblioteka szkolna, gabinet pedagoga i psychologa szkolnego, gabinet pielęgniarki szkolnej i sklepik. Liceum posiada dostęp do Internetu przez stałe łącze. Biblioteka szkolna posiada bogaty księgozbiór, który systematycznie jest powiększany o nowe tytuły. W 2005 roku przyznano szkole internetowe centrum informacji multimedialnej w bibliotece szkolnej. Od roku szkolnego 2003/2004 działa w szkole monitoring wizyjny zewnętrzny i wewnętrzny.

Innowacje i eksperymenty pedagogiczne, programy edukacyjne

W szkole wprowadzane były innowacje i eksperymenty pedagogiczne. W roku szkolnym 1993/1994 wdrożono innowację w zakresie edukacji prawno-ekonomicznej. W roku szkolnym 2000/2001 utworzono dwie klasy autorskie o profilu prawno-europejskim z rozszerzonym programem nauczania języka angielskiego, historii, geografii i matematyki. W klasach tych realizowano dodatkowe zajęcia z podstaw prawa, integracji europejskiej i ekonomii. Patronat nad klasami objął Wydział Europejski Wyższej Szkoły Biznesu w Radomiu. Uczniowie uczestniczyli w wykładach z historii i ekonomii. Powstawały również inne klasy z innowacjami: np. o kierunku kształcenia turystyczno-ekologicznym (2002/2003), informatyczno-matematycznym (2004/2005). W roku szkolnym 2000/2001 wprowadzono innowację pedagogiczną w edukacji regionalnej w formie między przedmiotowej ścieżki edukacyjnej, a od roku szkolnym 2002/2003 - również w formie odrębnego przedmiotu (w klasie turystyczno-ekologicznej 3-letniego liceum). Młodzież uczestniczyła w zajęciach terenowych, lekcjach i warsztatach muzealnych, festynach, spotkaniach poświęconych poznaniu kultury regionu radomskiego w ramach „Akademii Folkloru” oraz konkursach wiedzy o regionie. W roku szkolnym 2003/2004 wprowadzono w szkołach ponadgimnazjalnych nauczanie ścieżek edukacyjnych. Szkoła uczestniczyła w wielu ogólnopolskich programach i projektach edukacyjnych, np. „Moja szkoła w Unii Europejskiej”, „Polska w Unii Europejskiej”, „Polska i Parlament Europejski”, „Młodzi głosują”, „Ekonomia w szkole” , „Dzień Przedsiębiorczości” i innych. W roku szkolnym 2004/2005 przystąpiono do realizacji programu nauczania o historii i zagładzie Żydów jako ścieżki edukacyjnej. Szkoła uczestniczy w programie „Przywróćmy Pamięć” Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Przyjmuje delegacje młodzieży z Izraela.

W ramach eksperymentu pedagogicznego w roku szkolnym 2004/2005 wdrożono program edukacji olimpijskiej we współpracy z Akademią Wychowania Fizycznego w Warszawie.

Uroczystości szkolne i pozaszkolne

Dzięki staraniom Rady Pedagogicznej w dniu 16 stycznia 1964 roku odbyła się uroczystość nadania szkole imienia płk. Dionizego Czachowskiego. Patron był pułkownikiem wojska powstańczego i naczelnikiem wojskowym województwa sandomierskiego w czasie Powstania Styczniowego 1863 roku. Podczas uroczystości w dniu 31 stycznia 1972 roku szkoła otrzymała sztandar. Do tradycji szkoły weszły uroczystości szkolne takie, jak: otrzęsiny i ślubowanie uczniów klas pierwszych, pożegnanie absolwentów, Dzień Patrona Szkoły i Dzień Komisji Edukacji Narodowej. Organizowane są jasełka, wigilie klasowe i spotkania wielkanocne. Uroczyście obchodzone są święta i rocznice narodowe: Święto Niepodległości, Święto Konstytucji 3 Maja i inne. Szkoła była organizatorem lub współorganizatorem imprez i uroczystości pozaszkolnych takich, jak:

• miejskie obchody 140 rocznicy śmierci płk. Dionizego Czachowskiego;
• widowiska historyczne - rekonstrukcje bitew z Powstania Styczniowego 1863 roku;
• odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej 4 absolwentkom szkoły Marii Gajl poległym lub zmarłym w służbie dla Ojczyzny w latach 1916 - 1920;
• wystawa pt. „Historia i dzień dzisiejszy III Liceum Ogólnokształcącego im. płk. Dionizego Czachowskiego w Radomiu”.

Od 2008 roku organizowane są Dni Kultury Żydowskiej w Radomiu pod hasłem „Spotkanie Kultur”.

Praca pozalekcyjna

W trosce o wszechstronny rozwój osobowości uczniów i rozbudzenie ich różnorodnych zainteresowań w szkole działają różne organizacje: Samorząd Uczniowski, LOP, PCK, Szkolne Koło Krajoznawczo-Turystyczne PTTK i koła przedmiotowe (polonistyczne, języka angielskiego, języka niemieckiego, historyczne, geograficzne, biologiczne, matematyczne, fizyczne, astronomiczne, chemiczne, informatyczne). Chlubną tradycję kulturalnych zajęć pozalekcyjnych tworzyły m.in. koła teatralne, recytatorskie i plastyczne, kabarety i zespoły taneczne (np. „Czacholki”, „3DC”), a spośród sportowych - Szkolne Koło Sportowe. Młodzież prowadzi aktywną działalność w szkolnych klubach takich, jak: Klub Europejski „FUTURE”, Klub Przedsiębiorczości, Klub Wolontariatu. Wcześniej działały między innymi: ZHP, TPPR, Dyskusyjny Klub Filmowy i Klub Żeglarski.

Szkoła współorganizowała międzyszkolne konkursy dla młodzieży ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, np. Mazowiecki Konkurs Historyczny „Życie i działalność Dionizego Czachowskiego na tle polskich powstań narodowych w XIX wieku”, Konkurs Historyczny „Średniowiecze”, Konkurs Wiedzy o Krajach Anglojęzycznych (Anglia, Irlandia, USA, Australia) oraz organizowała liczne konkursy szkolne i zawody sportowe.

Zajęcia pozaszkolne

Szkoła organizuje wycieczki przedmiotowe oraz wyjścia do muzeów (lekcje i warsztaty muzealne), na wykłady, konferencje oraz sesje naukowe i popularnonaukowe. Młodzież aktywnie uczestniczy w debatach, szkoleniach, warsztatach europejskich, ekologicznych i genealogicznych. Szkoła organizuje stałe wyjazdy do Lublina na „Pokazy z fizyki” (UMCS). Na terenie szkoły studenci UMCS prowadzą Radomskie Warsztaty Filozoficzne. Grupa uczniów uczestniczyła w zajęciach w ramach Młodzieżowej Wszechnicy Praw Obywatelskich. Tradycją stały się coroczne wyjazdy maturzystów na pielgrzymkę do Częstochowy. Organizowane są stałe wyjścia na Ogólnopolskie Targi Szkół Wyższych, zajęcia w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej oraz udział w „Drzwiach Otwartych” organizowanych przez szkoły wyższe. Uczniowie biorą czynny udział w pracach Parlamentu Młodzieży Miasta Radomia, często pełniąc funkcje marszałków i wicemarszałków.

Życie kulturalne

III Liceum Ogólnokształcące organizuje stałe wyjścia do kina (m.in. w ramach Młodzieżowej Akademii Filmowej), teatru i na wystawy. Młodzież uczestniczy w warsztatach literackich i teatralnych oraz koncertach umuzykalniających. Na terenie szkoły organizowane były wieczory poezji, inscenizacje teatralne i inne imprezy kulturalno-rozrywkowe. W roku szkolnym 2004/2005 przygotowany został program poświęcony twórczości Ojca Św. Jana Pawła II. Działające w szkole kabarety cieszyły się dużą popularnością (m.in. „Makabra”, „Pomyłka”, „PEKAES”). W roku szkolnym 2003/2004 zespół kabaretowy „PEKAES” uczestniczył w finale I Regionalnych Spotkań Kabaretowych „Śmiecholalia”. Młodzież wydawała gazetki szkolne (np. „GÓRNIK POLSKI”) i po roku uczestniczy w przygotowaniu Gazetki „Festiwalowa” w trakcie Międzynarodowego Festiwalu Gombrowiczowskiego. Zespoły taneczne brały udział w „Prezentacjach Tanecznych”.

Wycieczki szkolne, turystyka, wypoczynek

Młodzież uczestniczyła w licznych wycieczkach krajoznawczo-turystycznych (m.in. Trójmiasto, Mazury, Tatry, Bieszczady). Od lat 90-tych organizowane są wycieczki zagraniczne (Włochy, Francja, Anglia, Słowacja, Litwa, Ukraina). Ponadto młodzież uczestniczy w rajdach integracyjnych (klasy pierwsze) i rajdach historycznych (np. „Szlakiem miejsc związanych z Powstaniem Styczniowym na Ziemi Radomskiej”, „Szlakiem walk o niepodległość na Ziemi Radomsko-Kieleckiej”). W czasie ferii zimowych i letnich organizowane były obozy narciarskie i żeglarskie.

Udział w akcjach charytatywnych i działaniach na rzecz środowiska lokalnego

Szkoła uczestniczy w cyklicznych akcjach takich, jak:

• „GÓRA GROSZA” (zbiórka funduszy na pomoc dzieciom osieroconym z domów dziecka);
• „Świąteczna Zbiórka Żywności” (w celu przygotowania paczek świątecznych dla najuboższych mieszkańców miasta);
• zbiórki pieniędzy na pomoc w leczeniu chorych dzieci;
• zbiórki zabawek z okazji Mikołaja dla dzieci z domów dziecka;
• zbiórki zabawek na nagrody dla dzieci podczas gier i zabaw festynowych „Śródmieście dla Śródmieścia”;
• kwesty na rzecz ratowania zabytkowych grobów na terenie najstarszej nekropolii radomskiej.

Szkoła uczestniczyła w Ogólnopolskim Programie Wolontariat Studencki - „Studenci z klasą” i środowiskowym programie „SPORT DLA JASIA I MAŁGOSI” (zajęcia sportowe i taneczne dla dzieci ze Śródmieścia). Była współorganizatorem festynu dla dzieci niepełnosprawnych „Wspomnienie z wakacji”. Przeprowadziła liczne akcje na rzecz dzieci z Katolickiej Świetlicy „Oratorium” i zorganizowała zabawę karnawałową dla dzieci ze świetlicy polsko-romskiej. Uczniowie - wolontariusze aktywnie uczestniczą w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy. Prowadzą aktywną działalność w Katolickim Centrum Młodzieży „Arka” oraz Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży. Wielu uczniów zostało laureatami Konkursu „Ośmiu Wspaniałych”.

Osiągnięcia uczniów

Szkoła skutecznie przygotowuje uczniów do dalszego kształcenia na wyższych uczelniach. Może poszczycić się wieloma osiągnięciami, których miarą jest między innymi liczba laureatów i finalistów olimpiad i konkursów przedmiotowych. Uczniowie odnoszą również liczne sukcesy w zawodach sportowych.

Wielu uczniów otrzymało stypendia Prezesa Rady Ministrów i stypendia Ministra Edukacji Narodowej oraz nagrody ufundowane przez władze samorządowe.   Efektem pracy nauczycieli z uczniami zdolnymi są wysokie miejsca zajmowane w rankingach szkół ponadgimnazjalnych.

Pomimo burzliwych losów wszystkie istniejące w budynku przy ul. Traugutta 44 szkoły łączy ogromne przywiązanie do tradycji. Sukces minionych 100 lat to nie tylko zmiany organizacyjne, programowe i ulepszanie bazy dydaktycznej szkoły, ale przede wszystkim sumienna i rzetelna praca nauczycieli oraz pracowników administracji i obsługi. Umiejętność współpracy z uczniem i Radą Rodziców, otwartość, tolerancja i wyrozumiałość przyczyniły się bowiem do sukcesu naszej szkoły.

mgr Anna Prokop