Warning: Use of undefined constant JMF_THEMER_MODE - assumed 'JMF_THEMER_MODE' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/czachowski/public_html/plugins/system/djjquerymonster/djjquerymonster.php on line 210
Powstanie w getcie warszawskim

W obliczu zbliżającej się rocznicy należy przypomnieć o wydarzeniach kwietnia 1943 roku w getcie warszawskim. Powstanie było wyrazem sprzeciwu wobec okupacji III Rzeszy i prowadzonej na masową skalę eksterminacji Żydów.

Latem 1942 roku siły niemieckie rozpoczęły likwidację wszystkich gett na terenie Polski. Ich mieszkańców masowo wywożono do obozów zagłady z fałszywą obietnicą przesiedlenia do innych obozów lub na Wschód. W ciągu zaledwie pół roku z getta warszawskiego wywieziono około 300 tysięcy osób pochodzenia żydowskiego. Starsze pokolenia przewodzące politycznie wspólnocie wyrażały otwarty sprzeciw wobec powstania, wiedząc jak kosztowne by ono było.

W niedługim czasie jednak, w odseparowanej dzielnicy pozostali jedynie młodsi Żydzi, którzy wykorzystywani byli do pracy w zakładach zbrojeniowych. Wraz z nastaniem 1943 roku nastroje buntownicze nasiliły się, zadecydowano o organizacji powstania przeciw okupantowi. Dzięki pomocy polskiego podziemia do getta zaczęto sprowadzać broń i przygotowywać się do walki. 19 kwietnia do getta wkroczyły wojska hitlerowskie w celu ostatecznego zlikwidowania go (zostało w nim jedynie 50-70 tysięcy ludzi), jednak spotkały się z silnym oporem mieszkańców i Żydowskiej Organizacji Bojowej. Z dużymi stratami Niemcy wycofali się za mury.

Kolejne próby zbrojnego wkroczenia do dzielnicy także spotkały się ze skutecznym odporem ze strony obrońców getta. Akcję wspierały swoimi dywersjami liczne polskie organizacje militarne podziemia. Następne starcia prowadziły jednak do zniszczenia kolejnych budynków i zawężenia możliwości walczenia przeciw atakującym w związku ze stosowaną taktyką spalonej ziemi. 8 maja naziści odkryli lokalizację ośrodka dowodzenia powstaniem – był to bunkier Anielewicza, w którym koncentrowała się większość wyszkolonych bojowników ŻOB. Budynek został otoczony, a powstańcy zmuszeni do opuszczenia go pod groźbą zagazowania. Bunkier opuścili jedynie cywile, zaś pozostali Żydzi wraz z przywódcą powstania odebrali sobie życie lub zginęli w wyniku działania gazu bojowego. Jedynie kilku z nich uciekło wcześniej nieodkrytym wyjściem. W obliczu utraty dowództwa zryw zaczął chylić się ku upadkowi. Niezorganizowane komórki oporu były łatwym celem dla sił niemieckich.

Ostatecznie wszelkie walki ustały 16 maja. Z rozkazu Adolfa Hitlera tereny getta zrównano z ziemią, a resztki pojmanej ludności wysłano do obozów zagłady. Ludność żydowska skazana na śmierć dała manifest siły i sprzeciwu wobec wroga, jakiego wcześniej nie widziano. Jakkolwiek bohaterski, czyn ten był u podstaw pozbawiony nadziei na sukces: powstańcy bez stosownego uzbrojenia nie mieli szans w starciu z regularnym wojskiem, a w razie zaniechania działań czekała ich pewna śmierć z rąk nazistów. Byli postawieni przed wyborem śmierci bohaterskiej lub zwykłego oczekiwania na zagładę i ku swej chwale wybrali heroiczną próbę walki. Za to i za śmiały wyraz sprzeciwu wobec nazistów należy im się cześć i pamięć.

 

Jan Urbańczyk, kl. 2C