Niccolo Machiavelli znany jako poeta, filozof, dyplomata, a przede wszystkim prekursor nauk politycznych, swą twórczością zasłużył sobie na miejsce wśród najbardziej wpływowych teoretyków w historii. Spośród wielu dzieł florentczyka wyróżnia się traktat zatytułowany „Książę” – jest to flagowy utwór Machiavellego początkowo przeznaczony dla oczu tylko jednej osoby – tytułowego księcia, Wawrzyńca II Medyceusza, w celu kupienia sobie u niego łask. Utwór wyrażał też w pewnym stopniu marzenia autora o zjednoczeniu Italii pogrążonej w konfliktach możnowładców pochłaniających bratnią krew. Dzieło odnaleziono niemal 20 lat po napisaniu i wydano już po śmierci samego autora – przyniosło mu ono niemałą sławę.

Traktat ten można uznać za swego rodzaju poradnik dla „świeżo upieczonych” władców. Autor radzi, w jaki sposób powinien działać przywódca w różnych sytuacjach, co mieć na uwadze, jak dysponować swymi przywilejami i jaką postawę przybierać w stosunku do różnych klas społecznych. W poszczególnych rozdziałach Machiavelli przedstawia różne scenariusze, z którymi przyjdzie zmagać się władcy i bez odpowiedniego postępowania prowadzące do upadku. Autor porusza ponadto kwestię dowodzenia wojskiem, wskazuje przywódcy, jak powinien działać, by utwierdzić swój autorytet wśród poddanych i jakie wartości musi sobie wypracować, by zdobyć posłuch. Tok rozumowania, wnioski zawarte w dziele są logiczne i zwięzłe, wysunięte na podstawie zrozumiale opisanych wydarzeń z politycznego życia rejonu śródziemnomorskiego Europy, zarówno czasów autora (tak obserwowane przez autora, jak i opisywane przez napotkanych ludzi), jak i przeszłych, zapisanych na kartach historii.

Przez wielu „Książę” uznawany jest za dzieło pozbawione jakiegokolwiek moralizmu (tak jak zresztą cała twórczość socjologa), wywołujące negatywne emocje nawet dzisiaj, co nie pozbawia go tytułu dzieła przełomowego. Machiavelli wykazuje czysto analityczne podejście do spraw władania państwem, a przedstawione poglądy można uznać za egoistyczne – dzieło niemal w całości podszyte jest jednym motywem: jak utrzymać władzę w swoich rękach.

Gdy książka ta ukazała się szerszej publice, nie pozyskała sobie przychylnej oceny w konserwatywnym społeczeństwie, wzniosła oburzenie i doznała krytyki ze strony powiązanych z kościołem profesorów, a w kilka lat później znalazła się na indeksie ksiąg zakazanych. Pozostawała niedoceniana i niezrozumiana wiele lat. Dziś jednak „Książę” uznany jest za pionierskie dzieło zarówno swej dziedziny, jak i czasów. Autor z niesłychaną otwartością pisze nie o tym, co przystoi, ale co powinien robić władca. Przyjęty przez niego pesymizm i chłodna analiza przypadłości trawiących różne rządy pozwoliły na stworzenie zbioru wartościowych porad dla każdego chwytającego po władzę.

Dzieło napisane bardzo przystępnym językiem nie męczy czytelnika, autor posługuje się płynnym językiem nieprzepełnionym terminami naukowymi, co pozwala na łatwe przyswojenie zawartości. Dla zainteresowanych filozofią polityczną jest dziełem obowiązkowym, a ponadto tym początkującym może posłużyć jako swoisty wstęp do tematyki. Serdecznie zachęcam każdego do przeczytania, nie tylko spośród tych interesujących się polityką, ale każdego, kto znajdzie to dzieło na półce czy to w bibliotece, czy w księgarni – jest to prawdziwy klasyk literatury, wyróżniający się nawet dziś wśród dostępnych książek.

Jan Urbańczyk, kl. 1C

Źródło zdjęcia:

http://www.mtbiznes.pl/b2078-ksiaze-nowe-wydanie.htm