Warning: Use of undefined constant JMF_THEMER_MODE - assumed 'JMF_THEMER_MODE' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/czachowski/public_html/plugins/system/djjquerymonster/djjquerymonster.php on line 210
"Być albo nie być..."

Tymi słowami rozpoczyna się najsłynniejszy monolog w dziejach literatury. Szekspirowski Hamlet powstał na przełomie XVI i XVII wieku, lecz jego treść aż do dziś budzi zachwyt nad skomplikowaną postacią głównego bohatera. Wewnętrzna, rozpaczliwa walka z samym sobą oraz rozważania nad życiem i śmiercią sprawiają, że ukazanie autentyzmu przeżyć wymaga ogromnej wrażliwości artystycznej. Z tej przyczyny, rola młodego duńskiego księcia stanowi wyzwanie, któremu mogą sprostać tylko najlepsi aktorzy.

Fenomen hamletowskiego monologu tkwi w uniwersalności pytań, jakie stawia sobie główny bohater, a jakie powinien zadać każdy człowiek. Duński następca tronu, mimo młodego wieku, rozmyśla nad sensem życia i próbuje odnaleźć odpowiedź, czy warto znosić ogromne cierpienie na ziemi, mogąc znaleźć ukojenie w śmierci, którą początkowo postrzega jako wieczny sen, mistyczne wyzwolenie się od problemów doczesności. Jednocześnie kwestia samobójstwa budzi w nim naturalny lęk przed nieznanym, być może jeszcze straszniejszym światem. Właśnie ta obawa czyni nas w pewnym sensie zakładnikami własnego życia, które obawiamy się stracić, mimo udręki, jakie ze sobą niesie. Pewne podobieństwo do przemowy Hamleta występuje w innym dziele Szekspira, tym razem w komedii Miarka za miarkę. Wprawdzie nawet wśród krytyków dramat ten powszechnie uważa się za wyjątkowo nieudany, lecz monolog bohatera o imieniu Claudio, który próbuje odkryć tajemnicę wieczności, z pewnością należy docenić.

Pierwszy polski przekład dramatu pojawił się dopiero w 1797 roku, zaś jego autorem był Wojciech Bogusławski. Od tego czasu zostało przedstawionych ponad dwadzieścia interpretacji Hamleta, dzięki czemu mamy okazję porównać kolejne wersje oraz spostrzec, jak duży wpływ na odbiór obcojęzycznego dzieła wywiera subiektywizm tłumaczy. Na szczególne wyróżnienie zasługuje Maciej Słomczyński, który jako jedyny na świecie podjął się tłumaczenia wszystkich dzieł Szekspira. Warto zwrócić także uwagę na niedawny przekład Ryszarda Długołęckiego, który w odróżnieniu od swoich poprzedników nie skupił się na poetyckości, lecz czytelności przekazu, stąd jego interpretacja może wydać się aż nadto nowoczesna dla miłośników szekspirowskiego języka.

Losy Hamleta wielokrotnie stały się inspiracją zarówno dla reżyserów teatralnych, jak i filmowych. Jedną z lepszych ekranizacji jest produkcja BBC z 2009 roku, która łączy motyw teatru w teatrze ze współczesną swobodą wyrazu artystycznego. Twórcy całkowicie zachowali oryginalną treść szekspirowskiej sztuki, jednak zdecydowali się na zmianę tradycyjnych kostiumów. Akcja filmu co prawda ma miejsce w zamku, lecz sam Hamlet, w zależności od sceny, nosi garnitur lub dżinsy. Mimo tej odważnej stylizacji, dzieło nie traci nic ze swojej wielkości. Ponadto, główną rolę powierzono prawie czterdziestoletniemu Brytyjczykowi, Davidowi Tennantowi. Aktor w wyjątkowo realistyczny sposób ukazał szaleństwo młodego księcia oraz jego moralne dylematy, co w przypadku monumentalizmu szekspirowskiego języka jest bardzo trudnym zadaniem, ponieważ łatwo o zamianę wzniosłości w zbytnią patetyczność. Geniusz kreacji Tennanta polega na wnikliwej analizie osobowości Hamleta, który w jego wykonaniu raz jawi się jako zbuntowany młodzieniec, a kiedy indziej jako dojrzały, obdarzony niezwykłą mądrością mężczyzna.

Równie interesującą, lecz śpiewaną interpretację monologu przedstawił Michał Bajor, opierając się na tekście autorstwa Marcina Sosnowskiego. Piosenkę Być albo nie być wydaną na płycie Za kulisami cechuje niesamowita ekspresja spotęgowana przez muzykę skomponowaną przez Piotra Rubika. Utwór większą uwagę zwraca na podmiotowość Hamleta (w tym przypadku everymana), aniżeli na motyw cierpienia. Już nie tylko sama Dania jest więzieniem, lecz cały świat, a razem z nim wszelkie ograniczenia stanowiące o bezsilności człowieka wobec własnego losu i podejmowanych czynów.

Obecne w kulturze, liczne nawiązania do postaci Hamleta stanowią znakomitą okazję do szerszego zapoznania się z problematyką zawartą nie tylko w najważniejszej tragedii Szekspira, ale w całej twórczości angielskiego dramatopisarza.

 

Jagoda Sobolewska, kl. 3C

 

Źródło zdjęcia: http://quotesgram.com/img/famous-quotes-from-hamlet-shakespeare/9135305/