Fundacja Nobla została założona 123 lata temu. Rok później, w 1901 roku, cztery lata po śmierci Nobla, nagrody zostały przyznane po raz pierwszy. Zgodnie z tradycją wręczane są one laureatom w kolejne rocznice śmierci założyciela – 10 grudnia i ogłaszane z około dwumiesięcznym wyprzedzeniem.
Od 1901 roku corocznie wybierani są zwycięzcy z dziedzin literatury, fizyki, chemii, medycyny czy fizjologii. Ustanowiona została także nagroda pokojowa. Nagroda dla ekonomistów, przyznawana od 1968 r., nie została ustanowiona przez Alfreda Nobla. Jej założycielem jest szwedzki bank centralny.
Nagrodę otrzymało 965 osób i 27 organizacji. Nagrodę Nobla przyznano kobietom 61 razy, w tym dwukrotnie Marii Skłodowskiej-Curie, tj. od 1901 roku odznaczono ogółem 60 kobiet.
Niewielu naukowców i organizacji zostało wyróżnionych więcej niż raz. W tej grupie znajduje się m. in. Maria Skłodowska-Curie, która otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 1903 r. – wraz z mężem Pierrem Curie i Henrim Becquerelem – oraz Nagrodę z chemii w 1911 r. – za badania promieniotwórczości i odkrycie nowych pierwiastków: radu i polonu.
Maria Skłodowska-Curie urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie. Maria była piątym dzieckiem Bronisławy i Władysława Skłodowskich. W wieku 15 lat ukończyła ze złotym medalem Warszawskie Państwowe Liceum Żeńskie. Interesowała się socjologią, matematyką, fizyką, literaturą, pisała także wiersze. Po ukończeniu szkoły średniej pobierała lekcje prywatne, a także zapisywała się na wykłady na tajnej uczelni „Latającego uniwersytetu”, gdzie studiowała nauki przyrodnicze i socjologię. Później przez trzy lata pracowała jako wychowawca dzieci Żorawskich w dworze Szczuków.
Skłodowska swoje pierwsze kroki naukowe stawiała w laboratorium fizycznym i chemicznym Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Ponieważ polskie uniwersytety nie przyjmowały kobiet, Maria wyjechała w 1891 roku do Paryża, gdzie wstąpiła na Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Sorbony. Mieszkała z siostrą Bronisławą Dłuską i jej mężem Kazimierzem. W 1893 roku uzyskała tytuł licencjata nauk fizycznych z oceną „bardzo dobrą”, a rok później matematyki z oceną „dość dobrą”.
W następnym roku wyszła za mąż za 35-letniego francuskiego fizyka Pierre`a Curie, którego poznała podczas wizyty w Paryżu. Ślub odbył się pod Paryżem w biurze burmistrza Sceaux, a w podróż poślubną nowożeńcy udali się na rowerach. W 1897 r. urodziła się pierwsza córka Marii, Irena, która w 1935 roku, wraz z mężem Fryderykiem Joliot-Curie, otrzymała Nagrodę Nobla za odkrycie zjawiska sztucznej promieniotwórczości.
W 1898 roku państwo Curie wspólnie odkryli nowe pierwiastki – polon i rad. W 1903 roku Maria i Pierre Curie wraz z francuskim fizykiem Henrim Becquerelem otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za pracę nad pierwiastkami promieniotwórczymi. Rok później małżeństwo Curie doczekało się drugiej córki, Ewy. W 1896 roku Maria zdała egzamin uprawniający ją do nauczania w żeńskich szkołach średnich. To pozwoliło jej później pracować w szkole dla dziewcząt w Sevres.
Skłodowska otrzymała drugą Nagrodę Nobla w 1911 r. za odkrycie promieniotwórczości oraz nowych pierwiastków promieniotwórczych, radu i polonu (Piotr Curie zmarł w 1906 r.). W 1913 brała udział w otwarciu laboratorium radiologicznego w Warszawie, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczęła starania o otwarcie w kraju Instytutu Radowego, którego utworzenie, jak wspominała, było jej najgorętszym pragnieniem. W 1925 roku uczestniczyła w uroczystości wmurowania kamienia węgielnego pod Instytut Radowy przy ulicy Wawelskiej w Warszawie. Rok później otrzymała tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej. W 1932 r. wzięła udział w wydarzeniu inaugurującym Instytut. Podczas tej uroczystości posadziła trzy drzewa pamiątkowe.
Podróż ta była ostatnią, jaką Skłodowska odbyła do ojczyzny. Według oficjalnego komunikatu zmarła w 1934 roku na ciężką anemię złośliwą aplastyczną. Choroba była związana z długotrwałym działaniem szkodliwego promieniowania na organizm badaczki. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 6 lipca na cmentarzu w Sceaux. Maria została pochowana obok męża, który zginął w wypadku w 1906 roku – na jednym z najbardziej ruchliwych skrzyżowań Paryża przejechał go powóz konny. W 1995 roku prochy pary pochowano w grobowcu francuskich bohaterów narodowych – w Panteonie w Paryżu. Maria była pierwszą kobietą uhonorowaną w ten sposób i pierwszą osobą urodzoną poza Francją, która została tu pochowana. Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie mieści się przy ulicy Freta w Warszawie, w domu, w którym urodziła się wielka polska uczona. Prezentowane są tu między innymi zdjęcia rodzinne Marii Skłodowskiej-Curie, pamiątki po niej oraz archiwa polskich chemików.
Julia Głogowska, kl. 1C
Źródła tekstu:
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Maria_Sk%C5%82odowska-Curie
http://www.synthex.com.pl/aktualnosci/biezace-informacje/92-noblowskie-statystyki-narodowe