Karol Borsuk to polski matematyk oraz jeden z czołowych przedstawicieli warszawskiej szkoły matematycznej. Urodził się 8 maja 1905 roku we Wrocławiu, zmarł w tym samym mieście 24 stycznia 1982 roku. Profesor Borsuk był wybitnym specjalistą w dziedzinie topologii, czyli działu matematyki zajmującego się badaniem własności, które nie ulegają zmianie nawet po radykalnym zdeformowaniu obiektów. Opublikował ponad 170 prac badawczych, z czego wiele z nich miało duże znaczenie dla rozwoju topologii. Borsuk był też autorem kilku monografii badawczych i podręczników akademickich.p

Karol Borsuk był synem Mariana Borsuka i Zofii z Maciejewskich. Po ukończeniu Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie stał się studentem matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. W 1927 roku uzyskał tytuł magistra na podstawie pracy napisanej pod kierunkiem Wacława Sierpińskiego. Trzy lata później uzyskał stopień doktora filozofii na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie pracy „O retraktach i zbiorach związanych”, promotorem był Stefan Mazurkiewicz.

Czym jest retrakt?

Podzbiór A przestrzeni X jest jej retraktem, gdy istnieje przekształcenie ciągłe ƒ: X → A, które jest stałe na A (czyli ƒ(X)=A i ƒ(a)=a, dla każdego a ∈ A). Retrakcja jest topologicznym odpowiednikiem geometrycznego rzutowania.

Karol Borsuk w 1934 habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie rozprawy „O zagadnieniu topologicznego scharakteryzowania sfer euklidesowych”. W 1938 został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego.

Profesor Karol Borsuk w latach 1939-1944 prowadził wykłady na tajnym Uniwersytecie Warszawskim i kursie politechnicznym w Szkole Budowy Maszyn im. Wawelberga i Rotwanda. W roku 1943 został aresztowany za działalność w ruchu oporu i był przetrzymywany na Pawiaku, cudem unikając rozstrzelania. W czasie powstania warszawskiego został wraz z rodziną wywieziony do obozu w Pruszkowie, z którego udało im się uciec, ukrywali się do czasu zakończenia wojny.

Najważniejsze osiągnięcia Karola Borsuka:

  • Od 1929 roku był członkiem Polskiego Towarzystwa Matematycznego (był dwukrotnie prezesem oddziału warszawskiego).
  • Pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego Fundamenta Mathematicae.
  • W 1933 roku Karol Borsuk w pracy opublikowanej w wyżej wymienionym czasopiśmie jako pierwszy podał dowód twierdzenia o antypodach, które od tego momentu nosi jego nazwisko (profesor Borsuk przypisuje również autorstwo Stanisławowi Ulamowi). Twierdzenie Borsuka-Ulama o antypodach to twierdzenie topologiczne, które w popularnonaukowej wersji objaśnia fakt istnienia na powierzchni kuli ziemskiej dwóch punktów antypodycznych (czyli położonych dokładnie po drugiej stronie w stosunku do określonego punktu na planecie, tj. na drugim końcu jej średnicy), w których temperatura i ciśnienie są takie same.
  • Od 1952 był członkiem Polskiej Akademii Nauk.
  • W 1954 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
  • W 1976 został odznaczony za wybitne osiągnięcia naukowe medalem im. W. Sierpińskiego.
  • Odznaczony w 1978 roku medalem KEN.

Karol Borsuk poza tym, iż był wybitnym matematykiem, był też autorem gry planszowej „Hodowla zwierzątek”, którą stworzył w 1943 roku w celach zarobkowych. Wymyślona przez niego gra szybko zyskała ogromną popularność. W 1997 roku, w 15. rocznicę śmierci Karola Borsuka i z inicjatywy jego żony, gra została wydana pod nowym tytułem „Superfarmer”. W 2007 roku pojawiła się jej wersja jubileuszowa.

 

Urszula Lipiec, kl. 1F

 

Źródło zdjęcia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Karol_Borsuk#/media/File:Borsuk.jpeg